Ziekte van Cushing
Oorzaken
Bij de ziekte van Cushing is het gehalte aan cortison in het lichaam te hoog. Cortison wordt normaal gesproken in de bijnieren gemaakt. De bijnieren zijn kleine boonvormige orgaantjes aan de voorkant van de nieren. Ze zijn ongeveer 1 cm lang en 0,7 cm breed. Bij de ziekte van Cushing maken de bijnieren teveel cortison aan. Dit kan komen door een tumor van de bijnieren zelf of door een tumor van de pijnappelklier. De pijnappelklier geeft een hormoon af (ACTH) dat de bijnieren aanzet tot cortison productie. Cortison wordt ook veel als medicijn gebruikt, bijvoorbeeld als een dier een allergische aandoening heeft. Prednison, prednisolon en dexamethason zijn de meest gebruikte medicijnen met een cortison-werking. Het zijn belangrijke medicijnen die in sommige situaties levensreddend kunnen zijn. We noemen deze medicijnen corticosteroïden. Als een dier te veel corticosteroïden krijgt toegediend kan ook de Ziekte van Cushing onstaan. We noemen dit ook wel Iatrogene (door de geneesheer veroorzaakte) Cushing.
Symptomen
Cortison is een stress hormoon, dit betekend dat het vrijkomt in stress situaties. Cortison heeft veel functies in het lichaam zoals onderdrukken van de afweer, verhogen van het bloedsuiker en vele anderen. Al deze functies zorgen ervoor dat het lichaam klaar is voor aktie. De symptomen van de ziekte van Cushing zijn hetzelfde als de bijwerkingen van corticosteroïden:
- Meer drinken en meer plassen
- Veel eten
- Dunne huid met minder beharing
- Suikerziekte (Diabetes Mellitus)
- Slechte wondgenezing
- Minder sterke pezen
- Lusteloosheid
- Meer hijgen
- Verkalkingen van de huid (Calcinosis Cutis)
Calcinosis Cutis, verkalkingen van de huid, is een vrij zeldzaam symptoom van de ziekte van Cushing. Als het optreedt is het meestal mild, er zijn wat harde plekken voelbaar in de huid. Zo erg als bij Petra, de patiënt in de fotoserie hierboven komt niet zo vaak voor. Bij Petra werd de ziekte veroorzaakt door het gebruik van Dexamethason, een medicijn met een heel sterke cortico-steroide werking.
Diagnose
De diagnose ziekte van Cushing kan niet goed door een bloedonderzoek worden gesteld. Omdat een dier door de dag heen af en toe best een beetje stress mag hebben zegt een éénmalige verhoging van het cortison gehalte in het bloed niets. Zeker niet als dat bloed is afgenomen bij een dierenarts: daar heeft elk dier last van stress.
De diagnose wordt gesteld door een urine onderzoek. Bij dit onderzoek wordt drie dagen achter elkaar urine verzameld. In de urine wordt het gehalte aan cortison bepaald. Door het gehalte cortison te delen door het kreatinine gehalte kan een redelijke inschatting worden gemaakt van de hoeveelheid cortison die op een dag is geproduceerd. Op de tweede dag worden medicijnen toegediend die bij een pijnappelklier afhankelijke Cushing het gehalte cortison laten dalen. We noemen deze test de Cortisol/Kreat ratio meting van de urine mét een dexamethason suppressietest. Met deze test kunnen we uitzoeken of het de bijnieren zijn of de pijnappelklier die afwijkend is.
Iatrogene of geïnduceerde Cushing wordt gediagnosticeerd door goed met de eigenaar over medicijngebruik te praten.
Therapie
Iatrogene Cushing
Cushing welke wordt veroorzaakt door medicijngebruik wordt genezen door de medicijnen (corticosteroïden) langzaam af te bouwen.
Medicijnen, Vetoryl
Zowel Pijnappelklier afhankelijke als bijnier afhankelijke Cushing kan worden behandeld met een medicijn: Vetoryl, de werkzame stof in dit medicijn, Trilostane remt de aanmaak van cortison. Dit is een omkeerbaar proces, dat wil zeggen dat als er geen Vetoryl meer gegeven wordt de Cushing weer terugkomt. Het moet dus levenslang gegeven worden. Vetoryl heeft gelukkig weinig bijwerkingen. Via een bloedtest moet de dosering gecontroleerd worden.
De behandeling met Vetoryl werkt vaak erg goed. Al na een week of twee zien de meeste eigenaren dat hun hond minder symptomen heeft.
Opereren
Pijnappelklier afhankelijke Cushing kan ook met een operatie behandeld worden. Hierbij wordt de gehele pijnappelklier verwijderd. Dit is een specialistische ingreep die alleen op de Faculteit Diergeneeskunde wordt uitgevoerd. Voorafgaand wordt een CT-scan gemaakt om te kijken hoe groot de Pijnappelklier is en waar hij gelegen is.
Ook bijnierafhankelijke ziekte van Cushing kan soms met een operatie worden behandeld. Omdat de bijnieren erg dicht bij de lichaamsslagader (abdominale Aorta) liggen is het lang niet altijd mogelijk deze ingreep uit te voeren.